Những bức ảnh Bác Hồ chúng ta biết
được đến ngày nay, thường là không thấy Bác mặc comlê, thắt cà vạt. Nhớ lại
khoảng tháng 10 năm 1945, khi đi thăm tỉnh Thái Bình, Bác gặp một đội viên bảo
vệ chân đi giầy ghệt, thắt lưng to bản (bấy giờ gọi là xanhtuyarông...) và thắt
cả cà vạt nữa. Bác dừng lại nói:
- Chú mà cũng phải thắt cái này à?
Trong Bắc Bộ phủ, thấy có một số cán
bộ từ chiến khu mới về đã "xúng xính", Bác nhẹ nhàng:
- Trông các chú ra dáng người thành
phố rồi...
Bác bao giờ cũng mong đồng bào ai
cũng có cơm ăn, áo mặc, được học hành. Rồi Bác còn mong các cháu có áo đẹp, cụ
già có khăn lụa... Bác không bao giờ lấy ý của mình áp đặt người khác, không
bắt ai cứ phải theo mình.
Lần sang thăm một nước bạn, một cán
lộ ngoại giao xin phép Bác ra phố. Bác bắt cán bộ đó mặc quần áo, thắt cà vạt
nghiêm chỉnh rồi mới cho phép đi.
Bác nói:
- Đời sống khá hơn thì ăn mặc cũng
được khá lên. Nhưng phải tùy cảnh, tùy thời.
"Thời" và "cảnh"
năm 1945 là đa số đồng bào ta vừa qua 80 năm bị áp bức nô lệ, qua cơn đói Ất
Dậu, vừa bị lụt bão, miếng cơm, củ khoai chưa đủ ăn, áo không đủ mặc. Thế mà
các cán bộ - là những đầy tớ của nhân dân, như lời Bác dạy - lại mặc những bộ
quần áo sang trọng, đắt tiền, không phải lúc, thì "khó coi". Khi Bác
đi thăm đồng bào nông dân, Bác đi dép, tới ruộng, Bác bỏ dép, xắn quần lội
ruộng, tát nước với bà con. Trong khi đó, có anh cán bộ, đi giầy bóng loáng,
chỉ có thể đứng trên bờ hỏi thăm.
Báo Nhân dân ngày 18 tháng 5 năm
1994 có đăng một bài, nội dung tóm tắt như sau:
Chuyện rằng vào khoảng cuối tháng 4
năm 1946, do tình hình thực dân Pháp không chịu từ bỏ ý đồ xâm lược trở lại
Việt Nam, để tạo điều kiện, thời gian chuẩn bị kháng chiến, Bác và phái đoàn do
Thủ tướng Phạm Văn Đồng làn trưởng đoàn, sang thăm Pháp điều đình với Chính phủ
Pháp.
Trước ngày ra đi, vẫn thấy Bác làm
việc theo đúng thời gian biểu đã định, chẳng thấy Bác "sắm sửa gì".
Trong khi đó, một số cán bộ trong phái đoàn lo tìm hiểu "mốt" Pari,
lo may mặc những bộ complê, sơmi, cà vạt, đóng giầy mới, và có người còn lo cả
khoản nước hoa.
Việc làm ấy của các cán bộ cũng là
đều tốt. Nhưng có điều chắc là các "vị" đi hơi xa, hay có thể hơi
"ồn ào", có vẻ như một cuộc thi đua may sắm. Chuyện đó đến tai Bác.
Thương yêu, bình đẳng, nhưng không
thể không nhắc nhở, Bác nói:
- Các chú muốn thi đua với Tổng
thống, Thủ tướng nước ngoài về ăn mặc thì thua họ thôi. Bác cháu ta thi đua với
họ về lòng yêu nước, thương dân thì ta mới thắng.
Trích trong Bác Hồ - con người và phong cách , Sđd. t.4, tr.39-41.
(Nguyễn Việt Hồng).
Nxb
Chính trị quốc gia