Tháng 4 năm 1946, giữa lúc đất nước
đang bề bộn công việc, Bác vẫn dành thì giờ quý báu về Ninh Bình dàn xếp những
vấn đề đối nội, đối ngoại có lợi cho quốc gia. Vào khoảng ngày 10 đến 12, Bác
đi qua thị xã Ninh Bình để xuống Phát Diệm. Lúc đó tôi là quyền Chủ tịch Uỷ ban
hành chính tỉnh. Một dịp may hiếm có được đón Bác về tỉnh, nghĩ vậy, tôi mời
đồng chí Uỷ viên thư ký kiêm Phó Chủ tịch và Chánh Văn phòng đến hội ý. Hai
đồng chí cũng cùng chung một ý nghĩ như tôi.
Tôi phân công đồng chí Phó Chủ tịch
huy động nhân dân ra tập trung đón Bác, đồng chí Chánh Văn phòng chuẩn bị cơm
mời Bác, còn tôi phụ trách việc dọn dẹp văn phòng, chuẩn bị chỗ nghỉ và chỗ ngủ
cho Bác qua đêm.
Quả như tôi dự đoán, sáu giờ chiều
thì xe Bác về đến phía nam thị xã Ninh Bình. Nhân dân đã vẫy cờ, hô khẩu hiệu
rồi ùa xuống lòng đường đón Bác. Bác ra khỏi xe vẫy chào nhân dân. Nhân lúc đó,
chúng tôi mời Bác vào trụ sở Uỷ ban hành chính tỉnh.
Trước sự nhiệt tình của nhân dân thị
xã, không nỡ từ chối, Bác đã vào gặp Uỷ ban hành chính tỉnh Ninh Bình.
Đến cổng cơ quan, Bác bảo đồng chí
lái xe dừng lại rồi xuống đi bộ. Vừa đi Bác vừa hỏi tình hình đời sống của nhân
dân, đặc biệt đồng bào ở vùng công giáo. Chúng tôi báo cáo với Bác về những khó
khăn trong tỉnh, một số nơi nông dân còn bị đói.
Bác căn dặn chúng tôi phải chú ý
đoàn kết lương giáo, động viên bà con tích cực tăng gia sản xuất để chống đói,
chú ý công tác diệt giặc dốt, mở nhiều lớp bình dân học vụ vào buổi trưa, buổi
tối, vận động bà con đi học.
Chúng tôi mời Bác nghỉ lại cơ quan
cho đỡ mệt rồi dùng bữa tối. Thực ra bữa cơm chúng tôi chuẩn bị cho Bác không
có gì ngoài một con gà giò luộc, nước dấm nấu bí đao, vì lúc đó kinh phí của Uỷ
ban hành chính tỉnh cũng hết sức khó khăn. Bác nói:
- Hàng ngàn đồng bào đang chờ Bác
ngoài kia, Bác không thể nghỉ ở đây để ăn cơm được vì 9 giờ tối Bác đã có việc
ở Chủ tịch phủ. Bây giờ các chú giúp Bác: một chú ra tập hợp đồng bào vào một
ngã tư rộng gần đây để Bác ra nói chuyện với đồng bào mươi phút, một chú ra cửa
hàng bánh mua cho Bác một cặp bánh giò. Còn các chú đi với Bác thì tranh đủ ăn
cơm trước. Nói chuyện xong, Bác ngược Hà Nội ngay cho kịp hẹn. Trong xe, Bác sẽ
ăn bánh vừa đỡ tốn kém, vừa tiết kiệm được thời gian cho Bác.
Chúng tôi vâng lời Bác làm theo.
Nói chuyện với đồng bào Ninh Bình
hôm đó. Bác nhấn mạnh:
- Đồng bào chú ý đoàn kết lương giáo
vì âm mưu của kẻ thù luôn tìm cách chia rẽ đồng bào lương giáo.
- Đồng bào tích cực tăng gia sản
xuất chống giặc đói, chống giặc dốt.
- Đồng bào chuẩn bị tinh thần chịu
đựng gian khổ để chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc.
Kết thúc, Bác hỏi:
- Đồng bào có đồng ý thực hiện ba
điều tôi nêu ra không?
- Đồng ý! Đồng ý! Hồ Chủ tịch muôn
năm.
Hàng ngàn nắm tay gân guốc giơ lên
hưởng ứng. Tiếng hô và tiếng vỗ tay râm ran.
Bác vẫy tay chào đồng bào rồi lên xe
về Hà Nội.
Trích trong Bác Hồ - con người và phong cách , Sđđ, t.1.
(Phí Văn Bái kể, Hồ Vũ ghi).
Nxb
Chính trị quốc gia