Anh em, bạn bè, họ hàng lâu ngày gặp
nhau, cùng uống một chén rượu, ăn với nhau một bữa cơm cũng là việc thường
tình. Cái chính là ở tấm lòng trung thực, tình nghĩa, kính trọng, yêu thương
nhau chứ không nên "khách một khứa mười" tranh thủ chi tiêu
"tiền chùa" xả láng. Khách không nên vì cương vị "gợi ý"
khéo để chủ nhà "nghênh tiếp".
Anh em ở gần Bác cho biết, dù trong
kháng chiến ở Việt Bắc, hay khi đã về Hà Nội, kể cả trong những năm chống Mỹ
cứu nước, hễ đi công tác xa hay gần, nhất định là Bác "bắt" mang cơm
đi theo. Khi cơm nắm, độn cả ngô, mì, khi bánh mì với thức ăn nguội. Chỉ có
canh là cho vào phích để đến bữa, Bác dùng cho nóng.
Nhớ lần về thăm tỉnh Thái Bình, Tỉnh
ủy và Uỷ ban nhân dân cố nài Bác ở lại ăn cơm. Bác nói: "Đi thăm tỉnh lụt
còn ăn uống nỗi gì". Nói xong, Bác lại thương cán bộ vì đã có cơm sẵn. Bác
gọi đồng chí cảnh vệ đưa cơm nắm thức ăn mặn của Bác đến và bảo:
- Mời đồng chí Bí thư và Chủ tịch
đến ăn cơm với Bác. Còn chú và bác sĩ sang mâm kia ăn cơm với cán bộ tỉnh.
Thường là đi công tác, đến bữa, Bác
cho dừng xe, chọn nơi vắng, mát, sạch, Bác cháu mang cơm ra ăn. Làm việc xong,
Bác chọn giờ ra về để kịp ăn cơm "ở nhà". Nếu không, lại có cơm nấu
bữa thứ hai mang theo. Chỉ khi nào đi công tác lâu Bác mới chịu "ăn"
cơm ở địa phương. Bao giờ Bác cũng dặn "chủ nhà":
- Đoàn Bác đi có từng này người. Nếu
lược, chỉ ăn từng này, từng này...
Dù không nghe lời Bác, chủ nhà dọn
"cỗ" ra, Bác cũng có cách riêng của Bác. Bác nói với anh em:
- Bác cháu ta chỉ ăn hết món này,
món này thôi. Còn món này để nguyên.
Nhà chủ thiết tha mời Bác dùng thử
món "cây nhà lá vườn", Bác cũng chỉ gắp vào bát anh em và bát mình
mỗi người một miếng rồi lại xếp ngay ngắn đĩa thức ăn ấy, kiên quyết để ra
ngoài mâm, người ngoài nhìn vào thấy đĩa thức ăn vẫn như nguyên vẹn. Bác nói
với cán bộ:
- Người ta dọn ra một bữa sang, Bác
cháu mình có khi cũng chẳng ăn đâu, chẳng ăn hết. Nhưng đi rồi để lại cái
tiếng: Đấy, Bác Hồ đến thăm cũng làm cơm thế này, thế nọ, cũng điều đồng người
này, người nọ từ giao tế sang, mất thời gian... Cứ ăn no rồi đến làm việc.
Trích trong Bác Hồ - con người và phong cách , Sđd, t.4, tr.27-29.
(Nguyễn Việt Hồng).
Nxb
Chính trị quốc gia