Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng phong phú và gian lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng luôn luôn được Người coi là gốc rễ trong mối quan hệ mật thiết với tài năng của mỗi cán bộ, đảng viên, để tạo thành nhân cách cao đẹp của những chiến sĩ cộng sản. Người đã có nhiều bài viết, bài nói và nhất là thông qua hành động cụ thể để khẳng định vị trí, tầm quan trọng của đạo đức cách mạng và nhắc nhở, giáo dục các cán bộ, đảng viên. Tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân đăng báo Nhân Dân số 5409 ngày 3/2/1969 là một trong những tác phẩm tiêu biểu được Hồ Chí Minh viết nhằm mục đích này.

Những luận điểm lớn về đạo đức cách mạng

Năm mươi năm đã trôi qua, nhưng những điều Chủ tịch Hồ Chí Minh viết trong tác phẩm với dung lượng gần 700 từ vẫn vẹn nguyên tính thời sự. Tuy diễn đạt ngắn gọn, nhưng tác phẩm đã bao quát nhiều luận điểm lớn và có ý nghĩa cốt lõi của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng.

Đó trước hết là luận điểm cho rằng đạo đức cách mạng làm nên sức mạnh của Đảng và là một nhân tố quan trọng bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng, bảo đảm thắng lợi của sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo. Hồ Chí Minh đã khẳng định, đạo đức cách mạng chẳng những là phẩm chất không thể thiếu của người cách mạng, mà còn là gốc rễ, là nền tảng của người cách mạng, như quy luật muôn thuở của tự nhiên là muốn tồn tại, phát triển, sông phải có nguồn, cây phải có gốc. Đồng thời, đạo đức cách mạng còn giúp người cách mạng vững vàng trong khó khăn, vượt qua thách thức. Bởi lẽ, làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài và gian khổ, người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng thì mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang.

Tiếp nối mạch tư duy trên, Hồ Chí Minh chỉ rõ, qua 39 năm đấu tranh oanh liệt, Đảng ta đã được nhân dân ta tin tưởng ở năng lực lãnh đạo sáng suốt và Đảng đã đưa dân tộc ta tiến lên không ngừng từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Có được điều này một phần quan trọng là do “rất nhiều cán bộ, đảng viên ta tỏ ra anh dũng, gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau”. Đó chính là những tấm gương sáng về đạo đức cách mạng, là “những bông hoa tươi thắm của chủ nghĩa anh hùng cách mạng” và “nhân dân ta, Đảng ta rất tự hào có những người con xứng đáng như thế”.

Đó cũng là luận điểm xác định chủ nghĩa cá nhân là kẻ địch nguy hiểm của đạo đức cách mạng, là căn nguyên chính của nhiều căn bệnh, cũng như khuyết điểm, sai lầm khác và việc tu dưỡng nâng cao đạo đức cách mạng phải gắn bó mật thiết với cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân. Với Hồ Chí Minh, chủ nghĩa cá nhân như là một thứ vi trùng rất độc, sinh ra các bệnh nguy hiểm như tham lam, lười biếng, kiêu ngạo, hiếu danh, thiếu kỷ luật, hẹp hòi ... Chủ nghĩa cá nhân là kẻ địch nguy hiểm ở trong con người, là một loại giặc - “giặc nội xâm”, đồng minh của giặc ngoại xâm, là vết tích xấu xa nhất và nguy hiểm nhất của xã hội cũ.

Hồ Chí Minh chỉ rõ, trong Đảng vẫn còn một số ít cán bộ, đảng viên đạo đức, phẩm chất thấp kém. Những người này “mang nặng chủ nghĩa cá nhân, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”. Chủ nghĩa cá nhân thực sự là kẻ địch nguy hiểm của đạo đức cách mạng, đồng thời cũng là một trở ngại lớn cho việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, là một kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, người cách mạng phải kiên quyết tiêu diệt chủ nghĩa cá nhân. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ rằng đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân không phải là giày xéo lên lợi ích cá nhân. Mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của bản thân và của gia đình mình. Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với lợi ích của tập thể thì không phải là xấu.

Đó còn là luận điểm xác định nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân là việc làm cần thiết và thường xuyên của công tác xây dựng Đảng, đồng thời cũng là trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên. Hồ Chí Minh nhắc nhở một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân. Do vậy, người cách mạng phải không ngừng tu dưỡng đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, phải coi đó là một việc làm thường xuyên giống như việc phải rửa mặt sạch sẽ hằng ngày. Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân nêu những biện pháp để nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ đảng viên, để các cán bộ, đảng viên thực sự xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng.

Đối với hệ thống tổ chức Đảng, trước hết là các cơ quan, tổ chức trực tiếp đảm trách công tác xây dựng Đảng và cấp ủy các cấp, Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân yêu cầu phải ra sức tăng cường giáo dục toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên. Phải thực hành phê bình và tự phê bình nghiêm chỉnh trong Đảng. Phải hoan nghênh và khuyến khích quần chúng nhân dân thật thà phê bình cán bộ, đảng viên. Phải giữ nghiêm chế độ sinh hoạt của chi bộ. Kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh. Công tác kiểm tra của Đảng phải chặt chẽ.

Đối với mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ, đảng viên giữ cương vị chủ chốt, Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân yêu cầu phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết và trước hết. Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Phải bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật. Mỗi cán bộ, đảng viên phải đi sâu đi sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân. Phải cố gắng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Ý nghĩa thời sự sâu sắc

Ý nghĩa thời sự của tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân được thể hiện ở hai điểm chính sau:

Trong những năm đổi mới vừa qua, Đảng ta đã chú ý nhiều hơn đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó nổi lên là tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Hội nghị toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII (tháng 1-1994) đã lần đầu chỉ ra bốn nguy cơ, trong đó có nguy cơ tệ quan liêu, tham nhũng. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đều nhắc lại nguy cơ này. Đặc biệt, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, xuất phát từ sự nhận thức về mức độ nghiêm trọng của tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, Đảng đã nhấn mạnh thêm một nội dung trong công tác xây dựng Đảng là xây dựng Đảng về đạo đức. Cũng trong nhiệm kỳ khóa XII, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tư (tháng 10-2016) đã xác định 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, để mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức và phòng, chống.

Đây cũng là những nội dung đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập trong Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Tác phẩm đã chỉ ra tình trạng suy thoái đạo đức, lối sống, sa vào chủ nghĩa cá nhân ở một bộ phận cán bộ, đảng viên; chỉ ra các tác hại và biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, từ đó nêu lên sự cần thiết phải nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân. Đó là để làm cho tất cả cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, là việc làm cần thiết để xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công.

Tác phẩm còn nêu những chỉ dẫn về các cách thức, biện pháp hữu hiệu để nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân. Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân nêu một hệ giải pháp với hai cấp độ đối tượng là hệ thống tổ chức toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên. Đối với cấp độ đối tượng là hệ thống tổ chức toàn Đảng, tác phẩm yêu cầu phải ra sức làm tốt công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; phải thực hành nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình trong Đảng và tiếp thu với tinh thần thực sự cầu thị những ý kiến phê bình, góp ý của quần chúng nhân dân với Đảng; phải phát huy tốt vai trò của tổ chức cơ sở Đảng; phải thực hiện nghiêm minh kỷ luật Đảng và thực thi chặt chẽ công tác kiểm tra Đảng. Đối với cấp độ đối tượng là mỗi cán bộ, đảng viên, tác phẩm yêu cầu phải có ý thức giác ngộ sâu sắc về sự nghiệp cách mạng, về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, đặt lên trên hết và trước hết lợi ích của cách mạng, của Đảng; phải tự mình tu dưỡng, rèn luyện không ngừng ý thức tổ chức, kỷ luật, tinh thần đoàn kết; phải gắn bó mật thiết với quần chúng nhân dân, thực hành dân chủ; phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Quán triệt tinh thần trên, các Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, thứ IX, thứ X, thứ XI và thứ XII đều xác định các giải pháp để xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó có nội dung nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên, chống chủ nghĩa cá nhân, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chống những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Nửa thế kỷ đã trôi qua, độ lùi lịch sử và những vấn đề đặt ra trong thực trạng đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay, nhất là tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên càng cho thấy ý nghĩa to lớn của tác phẩm. Đây thật sự là một “cuốn cẩm nang” quý báu về công tác xây dựng Đảng nói chung, giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng nói riêng, đồng thời là tác phẩm có ý nghĩa sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn đối với cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” hiện nay.

- Nguồn: Bài- Báo Nhân Dân; Ảnh- TL -