Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) và có quan hệ ngoại giao chiến lược toàn cầu. Trong bối cảnh đó, nhiều HTX đặt ra mục tiêu xuất khẩu hàng hóa để mở rộng đầu ra và nâng cao giá trị kinh tế, tạo việc làm cho lao động. Một số HTX xây dựng được thương hiệu, sản lượng hàng hóa tăng cao, chất lượng ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu, điều kiện của các thị trường khác nhau. Tuy nhiên, việc tìm và thuyết phục được khách hàng nội địa đã khó, việc chinh phục được khách hàng nước ngoài còn khó hơn.
Là người có kinh nghiệm nhiều năm xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ ra các nước như: Nga, Nhật Bản, Đài Loan…, ông Đặng Ngọc Quyết, Giám đốc HTX mây tre đan Ngọc Quyết (thôn Xuân Hội, xã Lạc Vệ, Tiên Du) chia sẻ: “Từ những mặt hàng dân dụng bằng mây, tre chúng tôi đã nghiên cứu chế tạo ra sản phẩm có tính thẩm mỹ cao như lọ hoa mây, lẵng hoa, ấm ủ chè… để tiếp cận các thị trường quốc tế. Trước hết cần tìm hiểu đặc tính, nhu cầu của từng thị trường, chẳng hạn khách hàng nước Nga thường chuộng màu gụ, Đài Loan chuộng màu xanh, đỏ, Đông Âu thích màu mộc trắng…, từ đó phối màu sản phẩm phù hợp. Ngoài ra, hàng xuất khẩu có tiêu chuẩn chất lượng rất khắt khe, chỉ cần trong lô hàng có 1 sản phẩm lỗi là bị trả lại tất cả. Khi nhân công làm việc phải yêu cầu thực hiện đúng kỹ thuật, kiểm soát hết sức cẩn thận. Hiện nay, chúng tôi cũng áp dụng công nghệ trong giao dịch, thường phác thảo bản vẽ kỹ thuật vi tính sau đó gửi khách hàng xem trước, nếu họ chấp nhận mới bắt tay vào sản xuất”.
Thực tế, khi bước vào một sân chơi rộng lớn mang tính toàn cầu, việc các HTX phải ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số là xu hướng tất yếu để hạn chế rủi ro, thích ứng với yêu cầu đa dạng từ khách hàng. Anh Nguyễn Minh Ngọc, Giám đốc HTX dịch vụ du lịch Phù Lãng (thị xã Quế Võ) cho biết: “Là một trong những cơ sở gốm tham gia thị trường xuất khẩu, chúng tôi sớm hình thành website http://gomngoc.com.vn/ với những câu chuyện về làng nghề, giới thiệu các dòng sản phẩm gốm tiêu biểu. Hiện nay, chúng tôi phát triển thêm các kênh Facebook, Tiktok và các sàn thương mại điện tử. Nhiều khách hàng chia sẻ, trước khi có điều kiện đến thực tế cơ sở, họ thường nắm bắt thông tin sản phẩm qua những trang giới thiệu trên Internet. Tuy nhiên, chúng tôi cũng chưa có nhiều đều kiện để cập nhật đầy đủ thông tin, thiết kế giao diện bắt mắt, gia tăng lượng tương tác với khách hàng... nên khó khăn trong việc thu hút khách du lịch, nhất là khách nước ngoài”.

HTX mây tre đan Ngọc Quyết chuẩn bị kỹ lưỡng cho đơn hàng xuất khẩu nước ngoài.

Qua khảo sát của Liên minh HTX tỉnh, mới chỉ có các HTX sản xuất, kinh doanh mặt hàng thủ công mỹ nghệ như: gốm, gỗ, mây tre đan… tiếp cận được các thị trường quốc tế. Trong khi, toàn tỉnh có 723 HTX  (bao gồm 566 HTX nông nghiêp; 59 HTX tiểu thủ công nghiệp, 38 HTX thương mại, 26 HTX giao thông vận tải, 2 HTX xây dựng, 6 HTX vệ sinh môi trường và 26 quỹ tín dụng nhân dân), dư địa xuất khẩu mặt hàng nông sản rất lớn, nhưng ít HTX triển khai được. Ngoài ra những bất ổn tình hình địa chính trị thế giới như xung đột Nga- Ucraina, Trung Đông, các nước lớn gia tăng các biện pháp bảo hộ với hàng nội địa, suy thoái kinh tế, chiến tranh thương mại ở một số nước… khiến cho con đường xuất khẩu của không ít HTX gặp trở ngại.
Để đồng hành cùng các HTX trên tiến trình hội nhập quốc tế, Liên minh HTX tỉnh sẽ mở rộng các hoạt động xúc tiến thương mại và đầu tư vào khu vực HTX và nông nghiệp. Kết nối các HTX với doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp nước ngoài để tận dụng hệ thống phân phối, logistics, thương hiệu đã hoàn chỉnh của họ để tăng khả năng cạnh tranh, hạn chế những khó khăn trong xuất khẩu mà HTX đang gặp phải. Chú trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của HTX theo cơ chế thị trường, bảo đảm tôn trọng bản chất, mục tiêu, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX; từng bước sáp nhập các HTX để tăng quy mô, gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực địa phương…
Về bản thân mỗi HTX, để xuất khẩu hiệu quả, các đơn vị cần tìm hiểu kỹ thị trường, đối tác, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại từ khâu sản xuất tới quảng bá sản phẩm, giao dịch với đối tác. Sản phẩm của HTX nên thực hiện tốt việc xây dựng, bảo hộ thương hiệu, tài sản trí tuệ, mã số vùng trồng...Ngoài ra, khách nước ngoài cũng thường tìm hiểu nhu cầu, lượng khách trong nước để thấy được tính hiệu quả, chất lượng của sản phẩm, do đó, việc phát triển tốt thị trường nội địa cũng là nền tảng quan trọng thúc đẩy xuất khẩu.