Bắc Ninh - vùng đất địa linh nhân kiệt, cội nguồn dân tộc và văn hoá Việt Nam, nơi hội tụ của kho tàng văn hoá dân gian với nhiều công trình văn hoá nghệ thuật đặc sắc và những làn điệu dân ca Quan họ trữ tình đằm thắm làm say đắm lòng người… Với hơn 1.550 di tích lích sử văn hóa tiêu biểu, trong đó có 4 di tích Quốc gia đặc biệt, sở hữu tới 14 bảo vật và nhóm bảo vật Quốc gia, Bắc Ninh còn là quê hương của nhiều di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc, tiêu biểu nhất phải kể đến 4 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh là: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Ca trù, Nghi lễ và trò chơi kéo co Hữu Chấp, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt… Bên cạnh đó, Bắc Ninh còn được ví như xứ sở của hội hè, đình đám với hơn 500 lễ hội lớn, nhỏ trong năm nhưng tập trung phần lớn vào mùa Xuân, bởi thế, dân gian có câu “Mồng Bốn là hội kéo co/Mồng Năm hội Ó chẳng cho nhau về/Mồng Sáu đi hội Bồ Đề/Mồng Bảy trở về đi hội Đống Cao…”. Con người Bắc Ninh hòa nhã, mến khách, trọng nghĩa, trọng tình… luôn rộng mở tấm lòng đón chào du khách. Thừa hưởng kho tàng văn hóa đồ sộ, đặc sắc của ông cha để lại, những năm qua, các cấp, các ngành và mỗi người dân Bắc Ninh luôn tự hào, trân trọn gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa trong quá trình xây dựng và phát triển quê hương. Hàng loạt chủ trương, chính sách được tỉnh ban hành nhằm gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt, năm 2022, BCH Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 71 - NQ/TU về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bắc Ninh đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.

Các Festival, chương trình “Về miền Quan họ” hàng năm trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc tiêu biểu của Bắc Ninh hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Từ khi dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tỉnh tổ chức thành công nhiều chương trình nghệ thuật, Festival “Về miền Quan họ”. Những hoạt động này không chỉ quảng bá sâu rộng tới bạn bè trong nước và quốc tế về truyền thống văn hóa đặc sắc, gia tăng sự hiểu biết của cộng đồng về vùng đất, văn hóa, con người Bắc Ninh… mà còn là dịp để nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân. Đến hẹn lại lên, ngay những ngày đầu Xuân Quý Mão 2023 này, Festival “Về miền Quan họ - 2023” với chủ đề “Kết nối tinh hoa các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận” sẽ được tổ chức. Theo kế hoạch, Festival “Về miền Quan họ - 2023” sẽ được tổ chức từ ngày 24-2 đến 28-2 với nhiều hoạt động, trong đó điểm nhấn là chương trình nghệ thuật “Tỏa sáng miền Quan họ”, trong đó có Lễ đón Bằng công nhận Bảo vật quốc gia đối với 4 hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận đợt 11 năm 2022 và chương trình giới thiệu, trình diễn những nét tinh hoa của di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh cùng sự hiện diện của các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận như: Nhã nhạc Cung đình Huế; hát Xoan; Bài chòi; Ca trù; Đờn ca tài tử Nam bộ; hát Then; Dân ca ví dặm; Cồng chiêng Tây nguyên…

Diễn xướng Quan họ trên thuyền tại hồ Nguyên Phi Ỷ Lan (thành phố Bắc Ninh).

Festival “về miền Quan họ - 2023” sẽ có nhiều hoạt động bổ trợ, thường niên được tổ chức trước và trong thời gian diễn ra Festival tại không gian công cộng như: Hồ Nguyên Phi Ỷ Lan, tượng đài Lý Thái Tổ, công viên Hoàng Quốc Việt… Đó là: Hội thi hát Quan họ đầu Xuân Quý Mão gắn với Lễ trao tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 3; Chương trình hát Quan họ trên thuyền với chủ đề “Sum họp trúc mai”; đó là chương trình giao lưu hát Quan họ tại các nhà chứa Quan họ ở thành phố Bắc Ninh và huyện Tiên Du; hoạt động trải nghiệm đường phố (ca nhạc đường phố, ẩm thực đường phố, vẽ tranh đường phố…). Nhiều hoạt động trưng bày cũng sẽ được tổ chức: Không gian trưng bày “Hành trình sắc màu di sản văn hóa phi vật thể đại diện các vùng miền”; trưng bày hiện vật chủ đề “Di sản Phật giáo tỉnh Bắc Ninh”; trưng bày sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Ninh năm 2023, trưng bày, quảng bá, giới thiệu “Bắc Ninh-Điểm đến du lịch văn hóa, tâm linh, lễ hội, ẩm thực và làng nghề truyền thống”; triển lãm công nghiệp nông thôn tỉnh Bắc Ninh, triển lãm đá quí, đá cảnh, trang sức, thi sinh vật cảnh… Nhiều trò chơi dân gian cũng sẽ được tổ chức như biểu diễn múa rối nước Đồng Ngư, thả diều, chạy Ró, thổi cơm, bắt trạch trong chum, đập niêu, trồng cây đu, kéo co làng Hữu Chấp… Ngoài ra sẽ diễn ra một số hoạt động thể thao như: Diễn hành Motor thể thao; giải đua xe đạp “Hành trình di sản”; giải Quần vợt đồng đội nam quốc tế; giải bóng chuyền vô địch Quốc gia Cúp Hóa chất Đức Giang năm 2023 (bảng A); hội thi bơi chải trên sông Cầu; đồng diễn dưỡng sinh, thi Tổ tôm điếm. Trong các ngày diễn ra Festival Về miền Quan họ 2023 cũng sẽ có các Tours du lịch miễn phí bằng xe buýt và các đoàn famtrip “khám phá miền quê văn hiến Bắc Ninh-Kinh Bắc”…
Với hàng loạt hoạt động thiết thực, bổ ích, Festival “về miền Quan họ - 2023” sẽ là sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch lớn, mang ý nghĩa quan trọng góp phần quảng bá văn hóa, du lịch, hình ảnh Bắc Ninh văn hiến, cách mạng, năng động, phát triển đến du khách trong nước và quốc tế. Đây cũng là dịp để Bắc Ninh tiếp tục khẳng định thực hiện tốt cam kết với UNESCO về bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Quan họ Bắc Ninh.