Rà soát, sàng lọc đảng viên - nhiệm vụ cấp thiết trong tình hình mới
Từ ngày thành lập đến nay, nhất là sau hơn 35 năm đổi mới, Đảng ta luôn đã đề ra nhiều chủ trương, nghị quyết, quy định, hướng dẫn về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó quan tâm nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không đủ tư cách ra khỏi Đảng. Nghị quyết số 195-NQ/TW, ngày 6-3-1970 của Bộ Chính trị về cuộc vận động nâng cao chất lượng đảng viên và kết nạp đảng viên Lớp Hồ Chí Minh đã yêu cầu: “Đối với những người không đủ tư cách là đảng viên, thoái hóa về chính trị và đạo đức, vi phạm kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước, làm tổn thương nghiêm trọng đến lợi ích của nhân dân, đến uy tín của Đảng, không được quần chúng tín nhiệm, thì nói chung phải đưa ra khỏi Đảng”. Cụ thể Nghị quyết số 195-NQ/TW, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 175-CT/TW, ngày 14-4-1970 Hướng dẫn thi hành Nghị quyết của Bộ Chính trị về cuộc vận động nâng cao chất lượng đảng viên và kết nạp đảng viên Lớp Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu nhấn mạnh: “Đưa những người không đủ tư cách ra khỏi Đảng là một điều rất cần thiết để giữ cho Đảng được trong sạch về chính trị, để nâng cao sức chiến đấu và uy tín, ảnh hưởng của Đảng.
Bên cạnh đó, Đảng ta đang đặt ra những yêu cầu mới ngày càng cao, đòi hỏi đội ngũ đảng viên không chỉ đông về số lượng mà phải có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nêu rõ: “Tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên; thường xuyên rà soát, sàng lọc, kiên quyết đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Thường xuyên rà soát, đơn giản hóa quy trình, thủ tục và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác đảng viên”. Nghị quyết số 21-NQ/TW Trung ương 5 khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng TCCSĐ và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới đặt ra mục tiêu: “Tỉ lệ kết nạp đảng viên mới hằng năm trong giai đoạn 2020-2025 đạt 3 - 4% tổng số đảng viên”; đồng thời, đưa ra giải pháp: “Thường xuyên rà soát, sàng lọc, kiên quyết đưa đảng viên không đủ tư cách ra khỏi Đảng; kịp thời chấn chỉnh đối với đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ, đảng viên không thực hiện đúng quy định về chuyển sinh hoạt đảng; đảng viên bi phạm kỷ luật đảng, pháp luật nhà nước; đảng viên thiếu gương mẫu, uy tín thấp…”. Đây là tiền đề, cơ sở để công tác đảng viên nói chung và việc rà soát, sàng lọc đảng viên triển khai sâu rộng và mạnh mẽ hơn nữa trong toàn Đảng và hệ thống chính trị.
Công tác rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng có vai trò quan trọng trong việc kịp thời phát hiện những đảng viên không thực hiện đúng quy định của Đảng, sàng lọc những đảng viên yếu kém, làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của Đảng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đó là yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng, là do một số nguyên nhân chủ yếu sau: (1) Một bộ phận đảng viên thiếu gương mẫu, thiếu bản lĩnh, bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân, suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; có việc làm, phát ngôn sai nguyên tắc, trái với Cương lĩnh, đường lối, Điều lệ Đảng; (2) Công tác rà soát, sàng lọc đảng viên thời gian qua chưa đáp ứng yêu cầu; việc kết nạp người chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện, có động cơ không đúng đắn vào Đảng còn diễn ra ở nhiều nơi; (3) Yêu cầu, quy luật khách quan của mọi đảng cầm quyền để quyền lực được sử dụng đúng, phục vụ mục tiêu chính trị của chính đảng.
Những kết quả bước đầu
Từ Đại hội XI đến năm 2019, thực hiện các quy định, hướng dẫn của Trung ương, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, các cấp ủy đảng nhìn chúng đã tập trung siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng; công tác rà soát, sàng lọc đảng viên được tăng cường, qua đó, phát hiện những đảng viên không còn đủ tư cách bằng các hình thức phù hợp.
Ngay sau khi Trung ương ban hành Chỉ thị 28-CT/TW, các cấp ủy, tổ chức đảng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện việc rà soát, sàng lọc đội ngũ đảng viên cơ bản đảm bảo đúng quy trình, quy định. Có 51/63 địa phương triển khai việc cụ thể hóa Quy định và Hướng dẫn của Trung ương với nhiều hình thức khác nhau: 33 địa phương ban hành kế hoạch; 2 địa phương ban hành quy định; 2 địa phương ban hành thông báo hoặc thông tri; 2 địa phương ban hành chỉ thị; 25 địa phương ban hành hướng dẫn; 28 địa phương ban hành công văn. Các cấp ủy đã nhận thức rõ hơn, cụ thể hơn, phân biệt rõ hơn giữa công tác rà soát sàng lọc đảng viên với công tác xử lý kỷ luật đảng viên theo Điều lệ Đảng; việc nhận diện đối tượng cần được giáo dục, sàng lọc được cụ thể hơn; trách nhiệm của cấp ủy các cấp, của đảng viên được nêu cụ thể rõ ràng hơn; các bước triển khai theo quy trình rà soát, sàng lọc gắn với công tác đánh giá, xếp loại đảng viên hàng năm được các cấp ủy, tổ chức đảng quan tâm hơn, thực hiện dần đi vào nề nếp.
Một số địa phương có cách làm sáng tạo, như Bình Định chủ động gợi ý nhận diện những đảng viên cần được xem xét tư cách; nêu rõ trách nhiệm của chi bộ, cấp ủy đảng các cấp và với đảng viên trong việc rà soát, sàng lọc đảng viên. Bình Thuận quy định rõ 4 bước rà soát đảng viên. Vĩnh Phúc tổ chức giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện Chỉ thị số 28-CT/TW của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Quảng Trị ban hành Kế hoạch, hướng dẫn cấp ủy các cấp tổ chức thực hiện, đến nay cấp ủy cấp huyện đã ban hành kế hoạch của cấp mình và thực hiện việc điều tra tình hình đảng viên để làm cơ sở cho việc sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Đà Nẵng cử cán bộ tham gia các đoàn kiểm tra của Ban Thường vụ Thành ủy kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 21-1-2019 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc đảng viên. Cần Thơ, Khánh hòa đã ban hành Kế hoạch chỉ đạo các cấp ủy triển khai thực hiện. Cà Mau ban hành Kế hoạch thực hiện; tổ chức tổng điều tra về tình hình đội ngũ đảng viên trong toàn Đảng bộ tỉnh. Quảng Nam ban hành Kế hoạch yêu cầu, các cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đảng viên và công tác kết nạp đảng viên, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Các cấp ủy đánh giá đúng thực trạng, làm rõ những ưu, khuyết điểm, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên và công tác kết nạp đảng viên từ đầu nhiệm kỳ đến nay; trên cơ sở đó đề ra những nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian đến nhằm tạo sự chuyển biến tích cực trong việc nâng cao chất lượng đảng viên và công tác kết nạp đảng viên. Hà Giang đã ban hành Kế hoạch; rà soát 4.080 chi bộ/68.221 đảng viên, lần lượt chiếm 98,81% so với tổng số chi bộ và 98,87% số đảng viên thuộc Đảng bộ tỉnh. Hà Tĩnh ban hành kế hoạch; rà soát 98.710 đảng viên trong năm 2019. Hưng Yên ban hành Quy định “Về rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng” kèm theo các biểu mẫu cụ thể hóa đến chi bộ để tổ chức thực hiện.
Từ ngày 1-6-2019 đến ngày 15-12-2021, các cấp ủy, tổ chức đảng đã triển khai một đợt rà soát 32.129 đảng viên theo Chỉ thị 28-CT/TW của Ban Bí thư. Qua rà soát, giúp cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp nắm vững thực trạng công tác quản lý đảng viên; việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của đảng viên; kịp thời rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng.
Công tác giáo dục, rèn luyện, giúp đỡ đảng viên được quan tâm thực hiện, nhiều đảng viên vi phạm qua quá trình giáo dục, giúp đỡ của tổ chức đảng đã được công nhận sự tiến bộ. Đồng thời, kịp thời chấn chỉnh những đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thiếu tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ; từng bước nâng cao ý thức, tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ. Kết quả bước đầu đã góp phần sàng lọc, loại bỏ những đảng viên không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, làm trong sạch đội ngũ đảng viên, nâng cao uy tín của Đảng. Riêng trong năm 2022, có 6.335 đảng viên được các chi bộ đưa vào danh sách giáo dục, giúp đỡ, trong đó, 1.951 đảng viên được công nhận sự tiến bộ, 1.854 đảng viên cần được tiếp tục giáo dục, giúp đỡ, 2.530 trường hợp bị đưa ra khỏi Đảng bằng hình thức khai trừ hoặc xóa tên. Việc rà soát, sàng lọc đảng viên đã góp phần thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh, xây dựng chỉnh đốn Đảng, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.
Rà soát, sàng lọc đảng viên - khó nhưng không thể không làm
Đảng như một cơ thể sống, mỗi đảng viên là một tế bào của Đảng. Tế bào khỏe mạnh thì Đảng phát triển, tế bào hư hỏng thì Đảng ốm yếu, vì thế phải đào thải tế bào hư hỏng, tránh để lâu trong đảng sẽ “di căn” sang tế bào khác. Trong quá trình hoạt động của mình, Đảng phải thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng và kết nạp vào Đảng những nhân tố mới là những quần chúng tích cực, có phẩm chất, năng lực, trí tuệ và uy tín; đồng thời, cũng phải thường xuyên rà soát, sàng lọc, đưa những người không còn đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng để làm trong sạch Đảng. Để làm tốt công tác rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng nhằm góp phần nâng cao chất lượng đảng viên, các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung một số nhiệm vụ sau:
Một là, nâng cao nhận thức của cấp ủy, tổ chức đảng về tầm quan trọng của công tác kết nạp, sàng lọc đảng viên. Nâng cao nhận thức không chỉ bằng lời nói, bằng văn bản mà quan trọng là được chuyển thành ý thức tự giác, danh dự tự giác, động cơ tự giác, trách nhiệm tự giác, làm cơ sở cho hành động tự giác được thể hiện trong mỗi TCCSĐ và đảng viên. Chỉ khi các cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên nhận thức những “đảng viên không còn đủ tư cách” là những cá thể có nguy cơ đe dọa đối với tập thể, cá nhân, đối với sự tồn vong của Đảng thì mới tự giác nghiêm túc thực hiện. Bên cạnh đó, phát huy vai trò và trách nhiệm nêu gương trong thực hiện chuẩn mực đạo đức và thực hiện nhiệm vụ được giao của cán bộ, đảng viên, nhất là những người đứng đầu cấp ủy, đơn vị; đưa việc nêu gương trở thành nhiệm vụ thường xuyên của cán bộ, đảng viên trong toàn hệ thống chính trị cũng là giải pháp rất quan trọng.
Hai là, nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên để Đảng ta có nhiều đảng viên có chất lượng, đủ sức đấu tranh, ngăn chặn loại bỏ những đảng viên suy thoái, biến chất. Để thực hiện tốt nội dung này của cấp ủy, tổ chức đảng cần thực hiện chặt chẽ, đúng quy định các bước trong công tác kết nạp đảng viên; thực hiện đúng, đủ, công khai, minh bạch quy trình, từ khâu phát hiện, lựa chọn những quần chúng ưu tú để đưa vào nguồn kết nạp, bồi dưỡng, giúp đỡ đến khâu thẩm tra, xác minh và xem xét kết nạp vào Đảng. Thực hiện nghiêm túc quy định thẩm tra lý lịch và lấy ý kiến nhận xét của tổ chức chính trị - xã hội đối với người được xem xét kết nạp vào Đảng. Kiểm soát tốt “đầu vào” cũng chính là bước sàng lọc đầu tiên để đảm bảo chất lượng đảng viên đáp ứng yêu cầu của Đảng. Phát triển đội ngũ đảng viên phải luôn đi đôi với củng cố tổ chức đảng, coi trọng chất lượng hơn số lượng.
Ba là, tăng cường công tác quản lý đảng viên. Các cấp ủy, tổ chức đảng thường xuyên giáo dục chính trị tư tưởng và nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đảng viên; thường xuyên kiểm tra chi bộ, đảng viên thực hiện chế độ sinh hoạt đảng. Nắm chắc những biểu hiện về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, kịp thời phát hiện những đảng viên suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” theo 27 biểu hiện. Quản lý việc lập và sử dụng các trang thông tin trên in-tơ-nét, mạng xã hội, đảng viên ở ngoài nước và đảng viên ra nước ngoài công tác, học tập, lao động… Thực hiện nghiêm Quy định số 213-QĐ/TW của Bộ Chính trị về việc “Đảng viên đang công tác ở các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp thường xuyên giữ mối liên hệ với chi uỷ, đảng uỷ cơ sở và gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú”. Triển khai thực hiện nghiêm việc đảng viên xây dựng cam kết tu dưỡng, rèn luyện, thực hiện các nghị quyết, quy định của Đảng (nhất là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII, Kết luận số 21-KL/TW của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, trách nhiệm nêu gương theo Quy định 08-QĐ/TW, Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm). Nghiên cứu giải pháp phù hợp tạo thuận lợi trong việc chuyển sinh hoạt đảng cho đảng viên là sinh viên sau khi tốt nghiệp, đảng viên đi làm ăn xa…
Bốn là, làm tốt công tác đánh giá cán bộ, đảng viên để có căn cứ sàng lọc, loại bỏ cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất. Cấp ủy các cấp nâng cao nhận thức cho các tổ chức đảng, đảng viên về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác đánh giá, phân loại chất lượng tổ chức đảng, đảng viên, tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thẩm định chặt chẽ việc thực hiện, đảm bảo dân chủ, khách quan, đúng thực chất; khắc phục triệt để tình trạng nể nang, né tránh, bệnh thành tích trong kiểm điểm tự phê bình và phê bình, đánh giá, xếp loại đảng viên. Việc đánh giá đúng đảng viên sẽ khắc phục được tâm lý “duy tình”, ngại phê bình, là nhân tố cản trở việc rà soát, sàng lọc đã chỉ ra ở trên. Đồng thời, cần phải đề cao tính kỷ luật, kỷ cương của Đảng, tính chiến đấu, tự phê bình, phê bình và nâng cao trách nhiệm đảng viên trong sinh hoạt chi bộ tập trung củng cố các tổ chức đảng yếu kém, có biện pháp giúp đỡ, giáo dục đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ; xây dựng lộ trình sửa chữa, khắc phục khuyết điểm sau kiểm điểm tự phê bình và phê bình.
Năm là, thường xuyên rà soát, đơn giản hoá quy trình, thủ tục và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác đảng viên. Xây dựng, hoàn thiện quy định, thể chế về công tác đảng viên và quản lý đảng viên; nhất là các quy định liên quan đến rà soát, sàng lọc và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong tình hình mới. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý đảng viên, bảo đảm đồng bộ, liên thông trong toàn đảng bộ. Nghiên cứu triển khai, nhân rộng mô hình “Sổ tay đảng viên điện tử” ở những nơi có đủ điều kiện để kịp thời cung cấp thông tin, học tập các nghị quyết, quy định, chỉ thị, kết luận của Đảng; hỗ trợ các tính năng sinh hoạt chi bộ; giúp cấp ủy, tổ chức đảng tiếp nhận và phản hồi các ý kiến của đảng viên…
Sáu là, xây dựng tiêu chuẩn cụ thể đối với đảng viên. Xác định đúng tiêu chuẩn của người đảng viên tạo điều kiện cho mỗi đảng viên phấn đấu để giữ gìn hình ảnh người đảng viên cộng sản, giữ gìn uy tín cho Đảng. Ngoài việc xây dựng tiêu chuẩn chung, các cấp ủy, tổ chức đảng cần cụ thể hóa tiêu chuẩn đảng viên trong một số lĩnh vực như: đối với đảng viên là công nhân; đối với đảng viên ở nông thôn; đối với đảng viên trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; đối với đảng viên là thanh niên, học sinh, sinh viên và trí thức; đối với đảng viên trong lực lượng vũ trang…
Bảy là, cấp ủy cấp trên tăng cường kiểm tra công tác đảng viên, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát; tập trung kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên trong việc chấp hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nhất là những quy định về đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, quy định về nêu gương và đề cao tính tiền phong, gương mẫu, trách nhiệm đối với người đứng đầu trong thực hiện nhiệm vụ chính trị... thực hiện việc sơ, tổng kết, phát huy các đơn vị điển hình thực hiện tốt, uốn nắn những nơi làm chưa tốt công tác đảng viên; kiên quyết xóa tên những đảng viên không còn thiết tha với Đảng. Kịp thời phát hiện, biểu dương, khen thưởng, nhân rộng những tấm gương đảng viên tiêu biểu; đồng thời, phê bình, xử lý tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.
Tám là, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; phát hiện những đảng viên suy thoái về đạo đức, lối sống, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Tạo điều kiện để các tổ chức tham gia đóng góp ý kiến, giám sát việc rà soát, sàng lọc đảng viên; nhất là những đảng viên thuộc diện đưa vào danh sách để chi bộ giáo dục, giúp đỡ, cần lấy thêm ý kiến của chi bộ nơi cư trú để làm căn cứ đánh giá kết quả tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu của đảng viên.