Vinh dự, tự hào và
trân trọng di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh của cha ông để lại, suốt những năm
qua, các cấp, ngành, cộng đồng các làng Quan họ và nhân dân đã có những hoạt
động tích cực bảo tồn, phát huy giá trị dân ca Quan họ trong cuộc sống đương
đại, để dân ca Quan họ Bắc Ninh trường tồn và lan tỏa.
Bắc Ninh-Kinh Bắc,
vùng đất địa linh nhân kiệt, vùng đất tiêu biểu của nền văn hiến và nhân cách
Việt Nam, nơi sản sinh ra nhiều loại hình văn hóa văn nghệ đặc sắc, riêng có,
trong đó nổi bật là Dân ca Quan họ Bắc Ninh-Di sản văn hóa phi vật thể đại diện
của nhân loại. Quan họ Bắc Ninh không đơn thuần là loại hình âm nhạc giàu làn
điệu, mỗi làn điệu đều đạt tới trình độ ca khúc hoàn chỉnh và có phong cách
riêng, ngôn ngữ, ca từ của dân ca Quan họ mang tính độc đáo, tạo nên nét văn
hóa riêng có, mà hơn thế dân ca Quan họ chứa đựng đủ đầy nét sinh hoạt với
những tín ngưỡng, phong tục của vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc. Chính bởi thế, từ
những ngày đầu tái lập, tỉnh đã quan tâm bảo tồn và phát huy giá trị của Dân ca
Quan họ. Với những nỗ lực không ngừng của các cấp, ngành, cộng đồng, người yêu
Dân ca Quan họ và các tầng lớp nhân dân giúp Dân ca Quan họ Bắc Ninh được gìn
giữ và phát triển, khẳng định giá trị trường tồn và lan tỏa. Nhờ đó, đến ngày
30 tháng 9 năm 2009, tại kỳ họp lần thứ Tư của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước
UNESCO diễn ra ở Abhu Dhabi (Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất), Dân ca Quan
họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại
diện của nhân loại.
Sau khi Dân ca Quan họ được vinh danh, Bắc Ninh tiếp tục có nhiều hoạt động cụ
thể, thiết thực nhằm thực hiện tốt cam kết với UNESCO về bảo tồn và phát huy
giá trị của di sản thế giới. Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh đã chỉ đạo, triển khai
thực hiện nhiều đề án, dự án, chương trình nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di
sản. Trong đó tập trung thực hiện Dự án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn
hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 1 (2010-2011)”; Đề án “Bảo
tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh và
Ca trù giai đoạn 2013-2020”; Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Ca trù giai đoạn 2013-2020; Kế hoạch
tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Di sản văn hóa
phi vật thể đại diện của nhân loại đến năm 2022...
Các nghệ sĩ Nhà hát Dân
ca Quan họ Bắc Ninh biểu diễn các làn điệu Quan họ trên sân khấu phục vụ công
chúng dịp cuối tuần.
Công tác tuyên truyền, quảng bá được quan tâm đặc biệt với nhiều hình thức như
tổ chức các Festival, chương trình nghệ thuật “Về miền Quan họ”, hát Quan họ
trên thuyền, hội thi hát Quan họ đầu Xuân, hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh
trên truyền hình; biểu diễn, quảng bá, giới thiệu dân ca Quan họ tại các tỉnh,
thành phố và một số nước trên thế giới… chất lượng các cuộc thi, hội thi từng
bước nâng lên, được nhân dân và bạn bè quốc tế đón nhận, tạo nét văn hóa riêng
có của Bắc Ninh - Kinh Bắc. Tỉnh có nhiều chủ trương, quyết sách kịp thời,
đồng bộ thực hiện việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản, trong đó có những
chính sách như: Quy chế xét tặng danh hiệu Nghệ nhân trong lĩnh vực di sản văn
hóa phi vật thể; hỗ trợ kinh phí cho làng Quan họ gốc, các làng Quan họ thực
hành trên địa bàn và CLB Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong và ngoài tỉnh.
Đặc biệt, Bắc Ninh là tỉnh đi đầu cả nước trong việc xây dựng cơ chế
chính sách tôn vinh đãi ngộ đối với nghệ nhân di sản văn hóa, qua đó, góp phần
tạo động lực cho các nghệ nhân tiếp tục nuôi dưỡng đam mê, nhiệt huyết, cống
hiến tài năng cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Tỉnh dành hàng
trăm tỷ đồng từ ngân sách để đầu tư hỗ trợ xây dựng các thiết chế văn hóa, các
trang thiết bị liên quan trực tiếp đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị di
sản, trong đó có phục dựng các Nhà chứa Quan họ tại các làng Quan họ gốc tiêu
biểu; đầu tư xây dựng sân khấu thực cảnh cho lễ hội vùng Lim; xây dựng Nhà hát
Dân ca Quan họ Bắc Ninh tại khu vực Thủy Tổ Quan họ… Những nỗ lực ấy của Bắc
Ninh không chỉ thực hiện tốt cam kết với UNESCO mà còn giúp tiếng thơm Quan họ
Bắc Ninh ngày càng vang xa, giúp Quan họ trở thành sợi dây kết nối tạo sức mạnh
đoàn kết đưa quê hương ngày càng phát triển.
Các liền chị thị trấn Lim
(Tiên Du) truyền dạy Quan họ cho thế hệ măng non quê nhà.
Sau gần 13 năm được
UNESCO vinh danh, Dân ca Quan họ Bắc Ninh hôm nay đã phát triển mạnh mẽ. Từ 44
làng Quan họ gốc, đến nay đã phát triển được 150 làng Quan họ thực hành, 369
CLB Dân quan Quan họ với hàng nghìn người ở các độ tuổi tham gia. Bắc Ninh vinh
dự có 3 nghệ sĩ nhân dân Quan họ, 17 nghệ sĩ ưu tú được Nhà nước phong tặng và
UBND tỉnh cũng đã vinh danh 156 nghệ nhân Quan họ, trong đó gần 70 nghệ nhân có
khả năng truyền dạy. Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã lan tỏa đến mọi miền Tổ quốc và
nước ngoài, trở thành biểu tượng văn hóa, “sứ giả” của công chúng Việt Nam.
Giờ đây, Quan họ Bắc Ninh đã đi sâu vào cuộc sống của người dân, trở thành lẽ
sống, gần gũi, tự nhiên như việc hít thở và ăn uống mỗi ngày. Các CLB Quan họ
đa số có 3 thế hệ tham gia và thực hiện tốt việc truyền dạy. Mới đây, chúng tôi
được trò chuyện với Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Thềm, khu Viêm Xá, phường Hòa
Long (thành phố Bắc Ninh). Sinh ra và lớn lên ở làng Quan họ gốc, liền chị
Nguyễn Thị Thềm được các thế hệ yêu Quan họ trong thôn đi trước uốn nắn, truyền
dạy, bà chịu khó học hỏi trau dồi nên vốn liếng cũng vài trăm làn điệu. Với
trách nhiệm với di sản, hơn 10 năm nay bà trực tiếp truyền dạy cho thế hệ trẻ
quê nhà. “Quan họ khi đã yêu rồi thì khó có loại hình nào thay thế được, bởi ca
từ, giai điệu của Quan họ khiến người hát thấm sâu vào từng hơi thở, mạch máu,
trái tim. Chính bởi thế nên cần tiếp tục quan tâm, bảo tồn, truyền dạy để thế
hệ trẻ biết trân quí và gìn giữ, phát huy giá trị của Dân ca Quan họ trong hôm
nay và mai sau”- Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Thềm trải lòng.
Hòa nhịp phát triển cùng đất nước, quê hương Quan họ hôm nay đã có những đổi
thay tích cực. Thật mừng là bên cạnh phát triển kinh tế-xã hội thì các cấp,
ngành và người dân đặc biệt quan tâm gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị các di
sản nói chung, Dân ca Quan họ Bắc Ninh nói riêng. Đây cũng là yếu tố tạo ra
nguồn lực nội sinh, là động lực mạnh mẽ để quê hương Quan họ vững vàng trong
thời kỳ hội nhập.
Nguồn:baobacninh.com.vn