Bắc Ninh-Kinh Bắc, vùng đất cổ hội tụ nhiều nền văn hóa, văn minh. Bên bờ Nam sông Đuống uy nghiêm tọa lạc đền thờ Thủy tổ dân tộc Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Âu Cơ; có thành cổ Luy Lâu - thủ phủ một thời Giao Chỉ, nơi Phật giáo và Nho giáo lần đầu đến Việt Nam mà chùa Dâu và đền Sĩ Nhiếp là minh chứng... Bắc Đuống có đồi Thất Diệu lung linh huyền thoại về An Dương Vương và Cổ Loa thành; những Phật Tích-Lãm Sơn, Tiêu Tương, Tào Khê nước chảy, có cố hương các bậc quân vương triều Lý - triều đại hưng thịnh, khai mở nền văn minh Đại Việt từ một quyết định vượt không gian, thời gian của vua Lý Thái Tổ-dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La, đổi là Thăng Long để “làm kế cho con cháu muôn vạn đời”.
Bắc Ninh văn hiến, thấm đẫm huyền tích, huyền sử, một danh xưng gợi về phẩm chất, cốt cách nghiêm cẩn, tài hoa của người Quan họ; những giá trị văn hóa, lịch sử, một không gian đậm đặc chùa tháp, đình đền, lăng tẩm, lễ hội truyền thống, phong phú loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian và bác học đặc sắc như  tuồng, chèo, ca trù, hát trống quân, múa rối nước... mà đỉnh cao là Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Những làn điệu dân ca vừa trữ tình, vừa uyên bác mê hoặc lòng người, vượt khỏi không gian vùng Kinh Bắc, vượt sông Cầu, sông Đuống hòa trong dòng chảy văn hóa nhân loại.
Đất thiêng tụ khí, trong gần 1.000 năm khoa cử (1075-1919), người Bắc Ninh-Kinh Bắc làm sáng thêm nơi cửa Khổng sân Trình. Với truyền thống hiếu học, người Bắc Ninh “Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa” đã góp tạo cho đất nước những văn thần, võ tướng tài danh. Kể từ Thái sư Lê Văn Thịnh, người đỗ đầu kì thi Minh kinh bác học dưới triều Lý (năm 1075), với tài ngoại giao xuất sắc của ông, nhà Tống phải trao trả lại toàn bộ lãnh thổ đã chiếm đóng. Đến thời Trần có Huyền Quang-Lý Đạo Tái là một trong Tam tổ Trúc Lâm Yên Tử. Thời Lê có Nguyễn Thiên Tích ba lần đi sứ đều đem lại vẻ vang cho quê hương, có Nguyễn Đăng Đạo định lại được biên giới vùng Tuyên Quang, Nguyễn Công Hãng phá lệ cống tượng người vàng và nước giếng Cổ Loa... Sau này có Nguyễn Tư Giản, Hoàng Văn Hòe, Nguyễn Cao thời Nguyễn... đều một lòng tận trung báo quốc.

Cầu Kinh Dương Vương qua sông Đuống.

Thời nào, Bắc Ninh cũng đào tạo, cung cấp cho đất nước nhiều nhà quản lý, nhà chính trị lỗi lạc, cùng đội ngũ nhân sĩ trí thức nổi tiếng học rộng tài cao, có nhãn quan tinh tế nhạy bén, luôn thao thiết góp tạo, cống hiến xây đắp quốc gia hưng thịnh.
 Cùng chiều dài lịch sử, truyền thống yêu nước và cách mạng là mạch nguồn xuyên suốt qua nhiều thế hệ người dân Bắc Ninh.
Bản lĩnh, ý chí của người Bắc Ninh lại một lần nữa được tôi rèn và khẳng định trong hành trình đổi mới. Mạch nguồn bồi tụ, Bắc Ninh kết hợp được ba yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa”. Từ đó, phẩm chất năng động, sáng tạo, nhạy bén trong mỗi người dân với những cách nghĩ mới, nghe mới, nhìn mới và làm mới đem đến một nội lực, diện mạo mới cho quê hương.
Vốn là vùng đất điển hình của những làng tiểu nông đa canh, đa nghề với chủ nhân là người nông dân vừa thạo làm ruộng vừa sành nghề thủ công, lại hoạt bát, năng động trong giao thương buôn bán, làng xã Bắc Ninh vì thế không khép kín tĩnh lặng, mà luôn sôi động hoạt động kinh tế, văn hóa trong mối liên kết vùng, trong nước và mở ra nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ.

Đến Bắc Ninh hôm nay không chỉ thấy một không gian đô thị hiện đại với hệ thống giao thông thuận lợi, các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, trung tâm thương mại... mà ở đấy vẫn đậm đặc một không gian văn hóa dân gian và bác học. Bắc Ninh có sông Cầu lững lờ nước chảy vấn vít những làn điệu dân ca Quan họ, tha thiết những điệu Chèo đêm trăng..., có dòng sông Đuống đầy đỏ phù sa lưu giữ, đắp bồi những dấu tích thuở xưa ông cha mở nước.
Từ năm 2000 khi cây cầu Hồ nối đôi bờ sông Đuống, rồi cầu Bình Than và hôm nay cầu Kinh Dương Vương, một công trình kiến trúc được xem là biểu tượng của Bắc Ninh hoàn thành, đặc biệt dự án đường Vành đai 4-vùng Thủ đô qua Bắc Ninh đã khởi động khẳng định vai trò đi trước, vượt trước của Bắc Ninh trong việc kết nối vùng, mở ra cánh cửa lớn, tạo động lực phát triển. Những tuyến đường rộng mở đang vươn ra kết nối vùng đất này với cả nước như những mạch máu đang chảy về tim nhộn nhịp, phấn chấn.
Tầm vóc, thành quả, tiềm lực của Bắc Ninh hôm nay hiển hiện dấu ấn chồng xếp của quá khứ - hiện tại, hướng đến tương lai.
Thế giới hiện nay đang diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường. Tác động của khoa học công nghệ, đại dịch COVID-19 và những xung đột chính trị, quân sự giữa các cường quốc... khiến nền kinh tế và trật tự thế giới đang có sự điều chỉnh và thay đổi sâu sắc. Trong môi trường biến động dữ dội ấy, với một tỉnh phát triển và hội nhập mạnh mẽ, sâu rộng như Bắc Ninh cần chủ động và sáng tạo trong đúc kết kinh nghiệm, kế thừa di sản của lịch sử, tìm ra những phương thức mới để giải quyết thành công những yêu cầu của thời đại. Các quyết sách chính xác và kịp thời, phù hợp thực tiễn tạo động lực đẩy nhanh việc cải cách, cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực và toàn bộ nền kinh tế, đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng, nâng cao sức cạnh tranh, cần một chủ trương nhất quán về tích lũy cho nền kinh tế, sử dụng nguồn vốn tiết kiệm và hiệu quả, giảm chi thường xuyên, tăng chi đầu tư hạ tầng lớn, hạ tầng thiết yếu như công nghệ thông tin, giao thông, khoa học công nghệ... làm nền tảng phát triển.
Bắc Ninh đang xây dựng một nền kinh tế có tính tự chủ cao, bảo đảm sự cân bằng giữa việc phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, tăng sức chống chịu trước những “cú sốc” từ bên ngoài. Trên hành trình đến tương lai, Bắc Ninh cần xác định rõ thời cơ, thách thức để không lỡ nhịp phát triển của thời đại mà yếu tố tiên quyết là xây dựng đội ngũ lãnh đạo, quản lý các cấp có phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Đồng thời, tạo môi trường và khuyến khích cán bộ cống hiến, trưởng thành, nâng cao năng lực và rèn luyện đạo đức, lối sống, đổi mới tư duy, dám làm, biết làm, tâm huyết, trách nhiệm với nhân dân.
Với định hướng phát triển công nghệ cao, đón đầu xu thế của thế giới, tức là phát triển Bắc Ninh thành trung tâm công nghiệp công nghệ cao của Việt Nam và châu lục thì bên cạnh các chính sách ưu đãi chung theo quy định của Nhà nước về thuế, tiền thuê và sử dụng đất, tỉnh Bắc Ninh cũng ban hành các chính sách hỗ trợ đầu tư đặc thù về hồ sơ pháp lý và xây dựng thương hiệu cho doanh nghiệp; hỗ trợ các doanh nghiệp có số thu ngân sách lớn; hỗ trợ đào tạo lao động chất lượng cao và sử dụng lao động; hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính nhanh gọn, thuận lợi… Trong bối cảnh quỹ đất không còn nhiều và quy hoạch đã hình thành chuỗi KCN-đô thị, việc thu hút đầu tư có chọn lọc với tiêu chí “2 ít, 3 cao” (sử dụng ít đất, ít lao động; suất vốn đầu tư cao, đóng góp ngân sách cao và hàm lượng công nghệ cao). Trong đó ưu tiên những ngành công nghiệp có vai trò dẫn dắt nền kinh tế như bán dẫn, công nghệ thông tin, chế biến chế tạo...

Thành phố Bắc Ninh hôm nay

Cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 đang làm thay đổi sâu sắc nền sản xuất vật chất của nhân loại. Trước xu thế chuyển đổi số, Bắc Ninh tiếp tục cấu trúc lại các mối quan hệ bên trong và bên ngoài, thay đổi căn bản phương thức tổ chức, quản trị nền sản xuất và vận hành xã hội, dựa vào nền tảng công nghệ số để tạo lập động lực mới cho sự phát triển và phát triển bền vững.
Đi liền nền kinh tế số cần xây dựng thế hệ công dân số, công dân toàn cầu đủ năng lực trình độ, có ý thức trách nhiệm với cộng đồng, xã hội và đặc biệt phải có trách nhiệm với tương lai của quê hương, đất nước. Yêu cầu đó tiếp tục đặt ra cho giáo dục đào tạo sứ mệnh khai mở trí tuệ, bồi dưỡng phát triển con người toàn diện về đức-trí-thể-mỹ; khơi dậy niềm hứng khởi, ham mê học hỏi, khám phá, tiếp thu và làm giàu tri thức của mỗi người, song song với việc xây dựng đội ngũ tầng lớp trí thức tinh hoa có khát vọng cống hiến, đủ sức dẫn dắt và đóng góp vào sự “thức tỉnh” của xã hội. Để làm được điều đó, bên cạnh tiến hành đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, cần có cơ chế chính sách đào tạo, thu hút nhân tài phù hợp và coi trọng tinh thần giáo dục khai phóng. Đặc biệt, mở rộng thiết lập mối liên hệ, kết nối với mạng lưới chuyên gia trong nước và quốc tế nhằm tham vấn kinh nghiệm, trí tuệ, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, phục vụ sự nghiệp phát triển quê hương.
Kiến tạo tương lai tươi đẹp, Bắc Ninh kiên quyết không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế. Bắc Ninh hành động vì môi trường sạch, trước mắt quyết tâm giải bài toán ô nhiễm môi trường, xử lý dứt điểm những “nhức nhối” môi trường ở các làng nghề và cụm công nghiệp đang gây ô nhiễm. Tiếp đến, kiên định con đường phát triển xanh. Quan điểm phát triển xanh đang được tỉnh đề cập rõ nét, toàn diện trên các lĩnh vực: công nghiệp, nông nghiệp, du lịch, văn hóa, y tế, giáo dục, các hoạt động sản xuất, thương mại, tiêu dùng...
Hành trình đến tương lai được kết tinh từ cội nguồn văn hóa, lịch sử, tâm hồn, cốt cách người Kinh Bắc cùng thế và lực của một Bắc Ninh trẻ trung sau 26 năm tái lập.
Bây giờ về bên kia sông Đuống, cầu Kinh Dương Vương vẫn thơm mùi  sơn mới. Gió vờn, sóng vỗ nghìn năm thành tiếng hát, bài thơ mênh mang trên những nhịp cầu mềm mại như những khuông nhạc tươi tắn giữa cuộc đời.